چکمه پوشان رسانه

دو سرباز اسراییلی تورات می خوانند و چنین می نمایند که در خلسه ای عمیق فرو رفته اند . حرکات ریتیمک آنها به عقب و جلو نه از ترس بلکه از سر عادتی مذهبی است . این را دوربینهای AP می گویند : جنگ مقدس ! جنگ سرنوشت ! دقایقی بعد این سربازان گلوله ها و موشکهایی را که مرتب در کنار یکدیگر چیده اند به سوی لبنان شلیک می کنند و پس از هر شلیک فریادی از سر پیروزی سر می دهند ... قدرت شکست ناپذیر ! این هم پیام دوم دوربینهای AP  است که به مشتریانش در سراسر دنیا مخابره میکند .

مردی ریشو (که ریش بلندش پس از حادثه یازدهم سپتامبر ، در غرب به نماد وحشت و خشونت  تبدیل شده است ) به همراه زن و فرزندانش ، در میان خانه تخریب شده اش ایستاده است و با حرارت برای خبرنگار غربی از محبوبیت سید حسن نصر ا... می گوید . اسراییل پیش از این اعلام کرده است : حزب ا... موشکهایش را از خانه ها و مساجد شلیک می کند . پس مخاطب غربی می اندیشد : اگر چنین است ، موشکهای اسراییل درست بر هدف نشسته اند حتی اگر هدف خانه شخصی این ریشوی طرفدار حزب ا... باشد .

دوربین سی.ان.ان نمایی دور از بیروت و ستون های دود برخاسته در آن را نشان می دهد . بعد دوربین نزدیک تر می شود . ساختمانهای بسیاری فرو ریخته اند و شهر خالی از سکنه به نظر می آید ... از این گونه تصاویر در شبکه های تلویزیونی غربی مکررا پخش میشود اما هرچه به انتظار می نشینی کمتر اثری از اجساد و مجروحان می بینی ! انگار این بار هم مانند جنگ دوم عراق ، رسانه های غربی ملاحظه «نازکدلی» مخاطبان را کرده اند و تصویر را با خون و ضجه آلوده نمی کنند!

دوربین باز هم می گردد . تصویری نسبتا بزرگ از امام خمینی ، بر دیوار خانه ای سالم به چشم می خورد . چشم های شیشه ای دوربین به آن نزدیک می شود ، سپس دوربین به آرامی به سمت چپ کادر می لغزد و نمایی از ساختمان دیگر را نشان می دهد که آن هم کاملا سالم مانده است و تصویر خندان «سید حسن نصرا...» بر روی آن نقش بسته است . دوربین این بار به پایین کادر می لغزد و می آید و می آید ... تا کف جاده ای آسفالته را نشان میدهد که انفجار  گلوله های اسراییلی گودالی بزرگ در آن ایجاد کرده است ... «ایرانی ها و طرفداران لبنانی اشان مقصر این اوضاع هستند »! این پیام جدیدی است که تصویر در ضمیر ناخودآگاه مخاطب حک می کند .

ابتکاری که آمریکا در ارایه نحوه اصابت دقیق بمبهای هدایت شونده  ایجاد کرد ، دامن بحران لبنان را هم گرفته است . فاکس نیوز و سی.ان.ان در فواصل کوتاه ،  تصویر ضبط شده از دوربین هواپیماهای اسراییلی را نشان می دهد که با علامت + مکانهایی را هدف می گیرند و چندثانیه بعد آن نقطه در میان قارچ سیاه رنگ انفجار ، گم و نابود می شود. این نمایش مکرر به نماد قدرت نمایی اسراییل تبدیل شده است . عموسام ، فاکس نیوز و سی.ان.ان دوست ندارند کسی فکر کند که دوستان اسراییلی آنها ، نمیتوانند از پس یک گروه کوچک (حزب ا...) برآیند !

آن چه این روزها در لبنان اتفاق می افتد ، گذشته از جنبه های دردناک انسانی ، عرصه ای گویا از ایفای نقش سربازان رسانه ای نظام سلطه است. سربازانی که هیچ خاکریز و مانعی ندارند و تا عمق احساسات مخاطبان نفوذ می کنند. سربازانی که حتی قادرند بر روند تصمیم گیریهای به ظاهر عقلایی تاثیرگذار باشند و واقعیت خالص و عریان را به واقعیتی رسانه ای ، تبدیل کنند. این نوع جدید از واقعیت به بخشی از ذخایر معرفتی و شناختی انسان امروز تبدیل شده و حتی در فرآیند تفکر و تصمیم گیری او موثر است .

برای شناخت این عرصه و توان سازی برای مقابله به مثل ، گذشته از ابزار فنی ، باید به دانشی ترکیبی از حوزه های متفاوت علوم و فنون دست یافت که روند بسیار پیچیده به بازی گرفتن عقل و احساس مخاطب را افشا کند .

کاش بزرگان رسانه در ایران ، به دور از همه حاشیه های سیاسی ، عرصه ای علمی برای تحلیل «تصاویر ارایه شده در تلویزیونهای غربی از فاجعه لبنان» و یا موارد مشابه ، فراهم می کردند تا به مبنایی برای یادگیری علاقمندان و گسترش مطالعات در این حوزه جدید تبدیل شود . 

محمد مهدی نادری